Κυπριακή Μεταλλοτεχνία.

Η κατεργασία των μετάλλων και η κατασκευή κοσμημάτων στην Κύπρο έχει ιστορία 4000 χρόνων και περισσότερο. Η Κύπρος άλλωστε υπήρξε το αρχαιότερο και σημαντικότερο κέντρο εξόρυξης και μεταλλουργίας του χαλκού, απ' όπου πήρε και το όνομά της.
Η μεταλλοτεχνία του αργύρου έχει επίσης μακραίωνη ιστορία. Αξιόλογα δείγματα καλύπτουν την Κυπρο-Μυκηναϊκή, την Αρχαϊκή, την Κλασσική και την Ελληνιστική περίοδο.
Στη νεότερη εποχή η κυπριακή ασημουργία παρουσιάζει δύο διακριτούς τομείς δραστηριότητας, την εκκλησιαστική και την κοσμική ασημουργία, όπως άλλωστε και στον Ελλαδικό χώρο.
Στην εκκλησιαστική ασημουργία που περιλαμβάνει εκκλησιαστι­κά σκεύη όπως καλύμματα ευαγγελίων και εικόνων, δισκοπότηρα, εξαπτέρυγα, καντήλια, θυμιατήρια, κηροπήγια για την Αγία Τράπεζα, λαμπάδες, λειψανοθήκες, πόρπες και ζώνες ιερέων, κ.ά.
Στην κοσμική ασημουργία που αναπτύχθηκε κυρίως στις πόλεις και περιλαμβάνει χανάπια, γλυκοθήκες, κουταλάκια, καπνιστομέρρεχα και γυναικεία κοσμήματα. Τα πιο συνηθισμένα κοσμήματα ήταν οι σπλίγγες του μαντηλιού και του στήθους, αλυσίδες, σταυροί, πούκλες στολισμένες με σμάλτο ή χρωματιστές πέτρες, σκουλαρίκια και δακτυλίδια.
Τα έργα των Κύπριων μεταλλοτεχνιτών πωλούνταν στην οδό Χρυσοχόων της Λευκωσίας, αλλά και σε μοναστήρια, σε πανηγύρια κ.λ.π.

Οι μάστοροι χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές. Οι σημαντικό­τερες απ' αυτές είναι:

Εγχάρακτη: Τεχνική κατά την οποία η διακόσμηση πάνω στο ασήμι γίνεται με εργαλεία χαρακτικής (καλέμια).

Έκτυπη (πλουμιστή): Τεχνική που βασίζεται στο κτύπημα της ασημένιας πλάκας πάνω στο αμόνι ή σε στρώμα πίσσας για να δημι­ουργηθεί το ανάγλυφο. Η διακόσμηση αυτή ονομάζεται φουσκωτή. Τις λεπτομέρειες της διακόσμησης (πλούμισμα) τις κάνουν μετά το κτύπημα στην πίσσα.

Διάτρητη (ξιγυριστή): Η παράσταση πάνω στην πλάκα κόβεται με το πριόνι (ξιγύρισμα) ώστε να φανεί καλύτερα η διακόσμηση. Με διάτρητη τεχνική είναι διακοσμημένα διάφορα εκκλησιαστικά είδη, όπως καντήλια, θυμιατήρια, κ.ά.

Συρματέινη (τριφουρένια): Το μέταλλο, συνήθως καθαρό ασήμι, περνιέται από το σύρτη (εργαλείο με πολλές τρύπες διαφορετι­κής διαμέτρου) αρκετές φο­ρές για να σχηματιστεί σε σύρμα. Ο σκελετός κατα­σκευάζεται με χοντρό σύρ­μα, ενώ για την ένθετη δια­κόσμηση χρησιμοποιείται λεπτό σύρμα που διαμορ­φώνεται σε διάφορα ελικωτά σχέδια. Οι τεχνίτες ορι­σμένες φορές χρησιμοποι­ούσαν την τεχνική αυτή σε συνδυασμό με το σμάλτο.

Χυτή: Στη μέθοδο αυτή χρησιμοποιούν καλούπια (στάμφες) για την κατα­σκευή διαφόρων αντικειμένων. Στην τεχνική αυτή λιώνουν το ασήμι και το χυτεύουν στα καλούπια.

Χυτή διάτρητη: Με τη μέθοδο αυτή οι τεχνίτες παίρνουν το χυτό αντικείμενο και το ξιγυρίζουν με μικρό πριονάκι ώστε να είναι πιο εντυπωσιακό.

Μιά παρατήρηση που αξίζει να κάνουμε από την παραπάνω παρουσίαση είναι ένα πρόβλημα ορολογίας που υπάρχει γενικά στην Ελληνική γλώσσα σε σχέση με τα κοσμήματα και τη μεταλλοτεχνία, γιατί μάλλον κανένας δεν έχει ασχοληθεί με το θέμα.
Στα γραπτά και τον προφορικό λόγο συνυπάρχουν η λόγια ορολογία (των μελετητών) η ορολογία των μαστόρων, η παραδοσιακή ορολογία όπως μας παραδόθηκε, και συχνά μία ξένη λέξη που υιοθετήθηκε βιαστικά για να περιγραφεί μία τεχνική ή ένα είδος ή εξάρτημα κοσμήματος κ.λ.π..Για παράδειγμα για την τεχνική ρεπουσσέ χρησιμοποιούνται πέντε ή έξι λέξεις.
Η ελληνική γλώσσα έχει ένα θαυμάσιο χαρακτηριστικό. Συχνά η ετυμολογία μιάς λέξης μας δίνει και το νόημά της. Για παράδειγμα για τη λέξη γεμολόγος (λέξη από την αγγλικά γλώσσα) που είναι αυτός που αναγνωρίζει τις πολύτιμές πέτρες, υπήρχε η αρχαία ελληνική λέξη λιθογνώμων που αμέσως ο καθένας καταλαβαίνει την έννοια.
Οι λέξεις αργυροχόος και χρυσοχόος που είναι θαυμάσιες λέξεις με ιστορία 3000 χρόνων, ετυμολογικά μας οδηγούν σε κάποιον που χέει (χυτεύει) μέταλλα. Γι αυτό η λέξη αργυροχόος δεν είναι πολύ σωστό να αναφέρεται στην παραδοσιακή κατεργασία του ασημιού (silversmith), κατά την οποία χρησιμοποιείται βασικά σφυρηλάτηση και χαρακτική. Η Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας στο προτεινόμενο κείμενο και εμείς όλοι, ίσως πρέπει να υιοθετήσουμε τη λέξη ασημουργία ή αργυροτεχνία.

Όμως πάνω από την όποια γλωσσική ορθότητα, η γλώσσα είναι εργαλείο συνεννόησης και το πιό σημαντικό είναι να καταλήξουμε ποιά λέξη θα χρησιμοποιείται για το κάθε τι.