Εμπόριο κοσμημάτων Τουρκίας - Ελλάδας

Η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων που τόσο δεινά έχει προκαλέσει στις ζωές των ανθρώπων και στην οικονομία της Ελλάδας, μπορεί να γίνει αφετηρία για την καταστροφή του παλιού χρεωκοπημένου μοντέλου λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας και τη δημιουργία ενός νέου υγιούς.
Μία καλή είδηση και ένδειξη προς αυτή την κατεύθυνση μας έρχεται από τον χώρο του κοσμήματος. Σύμφωνα με ενημερωτικό έγγραφο της ελληνικής πρεσβείας στην Τουρκία οι εξαγωγές ελληνικών κοσμημάτων από πολύτιμα μέταλλα προς την Τουρκία σχεδόν δεκαπλασιαστήκαν την τελευταία τριετία αν και παραμένουν ακόμη σε χαμηλά επίπεδα. Αντίθετα, οι αντίστοιχες τουρκικές εξαγωγές σημείωσαν την ίδια περίοδο πτώση κατά 38,7% . Την προηγούμενη δεκαετία η τουρκική βιομηχανία κοσμήματος είχε αλώσει ουσιαστικά την ελληνική αγορά σφίγγοντας την θηλιά γύρω από την εναπομείνασα ελληνική παραγωγή. Επιτέλους αυτή η τάση αντιστρέφεται, και μπορεί να αποτελεί αρχή για την ισχυροποίηση της ελληνικής παραγωγής.

Η Τουρκική βιομηχανία κοσμήματος

H Τουρκία συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων παραγωγών χρυσών κοσμημάτων παγκοσμίως. Το κυριότερο κέντρο παραγωγής και εμπορίας κοσμημάτων στη χώρα είναι η Κωνσταντινούπολη και ακολουθούν η Αγκυρα, η Σμύρνη και μικρότερες πόλεις στα νότια και ανατολικά της χώρας. Η δυναμικότητα επεξεργασίας της τουρκικής βιομηχανίας παραγωγής κοσμημάτων είναι 400 τόνοι χρυσού και 200 τόνοι αργύρου ετησίως. Η βιομηχανία κοσμημάτων είναι από τις μεγαλύτερες της χώρας, καθώς απασχολεί 250.000 άτομα.

Σημαντικό στοιχείο της ζήτησης κοσμημάτων στην εγχώρια αγορά προέρχεται από τον τουρισμό. Οι εξαγωγές και οι αγορές προϊόντων στην εγχώρια αγορά από τουρίστες καλύπτουν το 70% της συνολικής παραγωγής της βιομηχανίας. Ο τουρισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της βιομηχανίας αργυρών κοσμημάτων τη δεκαετία του 1990 και η ζήτηση αφορούσε κυρίως σχέδια που εμπνέονται από την αρχαιότητα. Η ζήτηση για προϊόντα πλατίνας, επίσης από τουρίστες, οδήγησε στην ανάπτυξη του κλάδου αν και οι εταιρείες στην Τουρκία που ασχολούνται με την πλατίνα είναι συγκριτικά περιορισμένες σε αριθμό.

 Οι εξαγωγές κοσμημάτων έχουν σημειώσει σημαντική ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία και εκτιμάται ότι το 2013 ξεπέρασαν τα 3 δισ. δολάρια ΗΠΑ. Ωστόσο προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους σε πρώτες ύλες (ακατέργαστα / ημικατεργασμένα πολύτιμα μέταλλα) οι εισαγωγές των εν λόγω προϊόντων έχουν τριπλασιαστεί την τελευταία πενταετία.

 Η Τουρκία είναι δεύτερη χώρα μετά την Ινδία στην κατοχή χρυσού κατά κεφαλή για λόγους επένδυσης. Τα χρυσά κοσμήματα είναι επίσης παραδοσιακά δώρο που προσφέρεται στους γάμους στην Τουρκία. Το χρηματιστήριο χρυσού ιδρύθηκε το 1995 και έχει 50 πιστοποιημένα μέλη. Μόνο εξουσιοδοτημένα μέλη του χρηματιστηρίου επιτρέπεται να εξάγουν και να εμπορεύονται χρυσό και πολύτιμα μέταλλα. Το 1993 οι ποσοστώσεις εισαγωγής και εξαγωγής χρυσού καταργήθηκαν. Η βιομηχανία παραγωγής χρυσών κοσμημάτων αναπτύχθηκε σημαντικά τη δεκαετία του 1990 με την ανάπτυξη παραγωγικών μονάδων και την απασχόληση σχεδιαστών.

 Σήμερα εκτιμάται ότι 5.000 παραγωγοί και 35.000 λιανοπωλητές δραστηριοποιούνται στη βιομηχανία πολύτιμων μετάλλων στην Τουρκία, αν και η κρίση έχει οδηγήσει σε κλείσιμο αρκετών καταστημάτων. Οι εταιρείες παραγωγής κοσμημάτων ανέρχονται σε 3.000 και οι χονδρέμποροι σε 500. Σημαντικό κέντρο λιανικής πώλησης κοσμημάτων στην Κων/πολη είναι η «αγορά χρυσού» στην Κλειστή Αγορά (Grand Bazaar). To 1996 ξεκίνησε η κατασκευή του συγκροτήματος Kuyumcukent (https://www.kuyumcukent.com.tr/www/turkce/index.asp), με στόχο να συγκεντρωθούν εκεί εταιρείες που σχετίζονται με όλο το φάσμα παραγωγής κοσμημάτων, από την παραγωγή έως και τη λιανική πώληση. Το σχέδιο, αξίας 200 εκατ. δολαρίων, εκτείνεται σε έκταση 128.000 τ.μ. και περιλαμβάνει πληθώρα εγκαταστάσεων, ωστόσο, μετά την ολοκλήρωσή του το 2006 δεν φαίνεται να βρήκε την αναμενόμενη απήχηση και πολλοί χώροι καταστημάτων παραμένουν άδειοι.

 Στους 50 μεγαλύτερους παραγωγούς κοσμημάτων στην Τουρκία περιλαμβάνονται οι εταιρείες Favori και Goldas. Η Favori ιδρύθηκε το 1992 και θεωρείται η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής εξαγωγής και εισαγωγής χρυσών κοσμημάτων στην Τουρκία. Η παραγωγική της δυναμικότητα ανέρχεται σε 25 τόνους τον χρόνο. Η εταιρεία διαθέτει τα προϊόντα της σε πάνω από 2.000 καταστήματα στην Τουρκία μόνο και εξάγει το 40% της παραγωγής της σε 45 χώρες Η Goldas Jewellery Industry Export and Import Corporation, ιδρύθηκε το 1993, ωστόσο τον Απρίλιο του 2013 δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης κήρυξε την εταιρεία σε πτώχευση. Οι τράπεζες Societe Generale, Bank of Nova Scotia και Commerzbank International έχουν καταγγείλει ότι παρ’ όλο που πλήρωσαν μεγάλα ποσά για την αγορά χρυσού από την Goldas, ποτέ δεν το παρέλαβαν. Αλλες γνωστές εταιρείες κοσμημάτων στην Τουρκία είναι οι Altnbas, Atasay, Assos, Kocak Gold, Jival, Aris, Zen Diamond και Gulaylar.

 Γενικά οι εταιρείες του κλάδου τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν σημαντική ανάπτυξη, ωστόσο, όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, υπάρχουν ελλείψεις στην τεχνική κατάρτιση και στον σχεδιασμό, καθώς οι περισσότερες τάσεις και σχέδια προέρχονται από το εξωτερικό.

 Τα τεράστια ποσά που αφορούν στις τουρκικές εξαγωγές συγκεκριμένων προϊόντων (μαργαριτάρια, πολύτιμες και ημιπολύτιμες πέτρες, πολύτιμα μέταλλα, μέταλλα επιστρωμένα με πολύτιμα μέταλλα και τεχνουργήματα από τις ύλες αυτές) προς Ιράν και ΗΑΕ επεξηγούνται ως ακολούθως: Η Τουρκία αγοράζει φυσικό αέριο από το Ιράν, το οποίο τελεί υπό διεθνές εμπάργκο εξαιτίας του επίμαχου πυρηνικού προγράμματος πληρώνοντας σε χρυσό. Ο χρυσός είτε εξάγεται απευθείας στο Ιράν ή μέσω Ντουμπάι (ΗΑΕ). Στην Τουρκία εισρέει το 90% των εξαγωγών του ιρανικού φυσικού αερίου, στο πλαίσιο 25ετούς συμφωνίας μεταξύ των δύο κρατών.

 Το Ιράκ, ο Καναδάς, η Ελβετία, η Γερμανία και η Ρωσία αποτελούν τους μεγαλύτερους πελάτες των τουρκικών κοσμημάτων, ενώ οι σημαντικότερες χώρες προέλευσης προϊόντων είναι η Ελβετία, τα ΗΑΕ, η Αυστραλία, η Ν. Αφρική και η Γερμανία.

 Οσον αφορά μόνο στον κλάδο του κοσμήματος (δεν περιλαμβάνονται οι ράβδοι χρυσού), οι τουρκικές εξαγωγές αυξήθηκαν το πρώτο ενδεκάμηνο του 2013 κατά 8,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους και έφτασαν τα 2,71 δισ. δολάρια. Οι εξαγωγές τελικών προϊόντων χρυσού (κοσμηματοπωλείων και χρυσοχόων) αυξήθηκαν κατά 21% και ανήλθαν σε 1,849 δισ. δολάρια. Οι εξαγωγές τελικών προϊόντων από άργυρο ξεπέρασαν τα 100 εκατ. δολάρια, ενώ τα αντίστοιχα προϊόντα διαμαντιού έφτασαν τα 489,52 εκατ. δολάρια. Τα ΗΑΕ, το Ιράκ, η Λιθουανία, η Γερμανία και η Λιβύη αποτέλεσαν τους σημαντικότερους πελάτες των εν λόγω προϊόντων.