Είναι ένα άμορφο ορυκτό που δημιουργήθηκε από εκατομμύρια χρόνια από αποσυντεθημένο ξύλο, το οποίο υπέστη μεγάλες πιέσεις. Έχει μαύρο χρώμα, και σκληρότητα 2,5-4, δηλαδή είναι μαλακό υλικό. Είναι παρόμοιας σύστασης με τον λιγνίτη ο οποίος χρησιμοποιείται σαν στερεό καύσιμο. Έχει καφέ γραμμή σκόνης, και κόβεται συνήθως σε κοπή καμπουσόν. Αν τρυπηθεί με πυρωμένη βελόνα παράγει μια μυρωδιά κάρβουνου.

   Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιείτο σαν φάρμακο και σαν φυλαχτό. Ο Ορφέας στα «Λιθικά» αναφέρει τον γαγάτη σαν φάρμακο για την επιληψία (ιερή νόσος): «ων κ’ εθέλοις ιερήν άπο νούσον ελέγξαι». Οι Ρωμαίοι ονόμαζαν τον γαγάτη: «μέλαν ήλεκτρον». Ήταν της μόδας σαν υλικό της κοσμηματοποιίας κατά την Βικτοριανή εποχή, όταν η βασίλισσα Βικτορία είχε εισάγει τα «κοσμήματα πένθους» λόγω του θανάτου του συζύγου της, πρίγκιπα Albert το 1861. Τα υλικό αυτό υπάρχει στο Yorkshire της Αγγλίας, στη Γερμανία και στην Ρωσία.

Κολιέ από γαγάτη της Βικτοριανής εποχής. Κατασκευασμένο το 1870, βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή.