Είναι ένας πολύτιμος λίθος της οικογένειας του χρυσοβήρυλλου. Ο αλεξανδρίτης παρουσιάζει ένα ενδιαφέρον οπτικό φαινόμενο. Συγκεκριμένα  μεταβάλλει το χρώμα του, ανάλογα με το είδος του φωτός που πέφτει πάνω του. Αν πέφτει πάνω του φυσικό φως έχει διαφορετικό χρώμα από το χρώμα που έχει αν πέφτει πάνω στην πέτρα τεχνητό φως. Στο φως του κεριού ο αλεξανδρίτης είναι κόκκινος, ενώ κάτω από μία λάμπα φθορισμού είναι γαλαζοπράσινος. Το φαινόμενο αυτό λέγεται και «φαινόμενο Αλεξανδρίτη». Λόγω αυτής της αλλαγής του χρώματος ο αλεξανδρίτης περιγράφεται σαν η πέτρα που είναι "Σμαράγδι τη μέρα, Ρουμπίνι τη νύχτα"

Το ορυκτό ανακαλύφθηκε από τον Φιλανδό γεωλόγο Nils Gustaf Nordenskiöld το 1834. Πήρε το όνομα του από τον Τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο Β’ διότι λέγεται ότι ανακαλύφθηκε στην ημέρα των γενεθλίων του. Έχει σκληρότητα 8,5, ένα από τα σκληρότερα υλικά στη φύση, και ειδικό βάρος 3,7. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ακριβότερες πολύτιμες πέτρες. Στην αγορά συχνά συναντάμε συνθετικό Αλεξανδρίτη (εργαστηριακά παραγόμενο) Ορυκτός Αλεξανδρίτης εξορύσσεται στη Ρωσία, στη Βραζιλία, στη Μυανμάρ, Σρι Λάνκα κ.λ.π. Ο φυσικός αλεξανδρίτης είναι πιθανό η ακριβότερη πολύτιμη πέτρα (βλ.πολύτιμες πέτρες)

   Η ίδια πέτρα αλεξανδρίτη έχει πράσινο χρώμα αν φωτιστεί με λάμπα πυρακτώσεως, και μωβ χρώμα αν φωτιστεί σε φως ημέρας. Το οπτικό αυτό φαινόμενο ονομάζεται "φαινόμενο αλεξανδρίτη"