Η Βυζαντινή αυτοκρατορία υπήρξε μία από τις μακροβιότερες αυτοκρατορίες στην ανθρώπινη ιστορία. Στα 1000 χρόνια που διήρκεσε το Βυζάντιο, η κοσμηματοποιία οπωσδήποτε πέρασε από πολλές φάσεις. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τα κοσμήματα που συνηθίζονταν περισσότερο ήταν οι καρφίτσες, που έπαιζαν το ρόλο συγκράτησης για τους χιτώνες. Τα σκουλαρίκια επίσης ήταν αγαπημένο στολίδι για τις γυναίκες, τα δαχτυλίδια ήταν πολύ κοινά σε γυναίκες και άνδρες, και τέλος τα βραχιόλια (περικάρπια ή ψέλια) φοριούνταν κυρίως από γυναίκες αλλά δεν τα απέκλειε και η ανδρική αμφίεση. Η μόδα φυσικά ξεκινούσε πάντα από την Κωνσταντινούπολη και μάλιστα από τις κυρίες του παλατιού. Οι ανώτερες τάξεις που είχαν πρόσβαση στο παλάτι αντέγραφαν και διέδιδαν την μόδα. 
  Τα πρώτα χρόνια του Βυζαντίου από τον 4ο μέχρι τον 7ο αιώνα κυριαρχεί η θεματολογία των ρωμαικών κοσμημάτων δηλαδή θέματα από τη φύση που σταδιακά εμπλουτίζονται με γεωμετρικά μοτίβα. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων εμφανίστηκαν Χριστιανικά θέματα όπως το χριστόγραμμα ο σταυρός και το παγόνι, σύμβολο του παραδείσου. Τα θέματα αυτά παραμένουν όλα τα χρόνια της Βυζαντινής κοσμηματοποιίας. Οι πολύτιμοι λίθοι έχουν χρησιμοποιηθεί ευρύτατα σε όλες τις περιόδους είτε με στήριξη καστονιού πάνω στα μέταλλα, είτε υπό μορφή χανδρών σε σειρές εναλλασσόμενων χανδρών. Κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκαν όλες οι μεταλλουργικές τεχνικές στο Βυζάντιο. Πιό συχνά συναντάμε την διάτρηση και την συρματερή τεχνική. Η πιό διαδεδομένη διακοσμητική τεχνική οπωσδήποτε ήταν το περίκλειστο σμάλτο.  

 Ανάμεσα στο 10ο και 11ο αιώνα υπήρξε μία σχετική χαλάρωση του θεοκρατικού χαρακτήρα του Βυζαντίου. Τα χρόνια εκείνα οι λόγιοι στράφηκαν στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και στα ελληνικά και ρωμαικά διακοσμητικά θέματα. Την ίδια περίοδο η αλληλεπίδραση των Βυζαντινών με το ανερχόμενο έθνος των Αράβων εμπλούτρισε την Βυζαντινή κοσμηματοποιία με την αραβική αισθητική και τεχνικές όπως η ένθεση που κυριαρχούσε στα αραβικά έργα μεταλλουργίας.

 Το 1204 η Κωνσταντινούπολη λεηλατήθηκε αγρίως από τους λατίνους σταυροφόρους που την κατέλαβαν με αποτέλεσμα όλα τα πολύτιμα αντικείμενα, κοσμήματα και εκκλησιαστικά είδη να μεταφερθούν στη δύση. Πολλά από αυτά βρίσκονται σήμερα στα μουσεία των δυτικών πρωτευουσών. Η κατασκευή κοσμημάτων στο Βυζάντιο γινόταν στα ίδια ακριβώς εργαστήρια που κατασκευάζονταν τα εκκλησιαστικά πολύτιμα αντικείμενα. Μία πολύ αξιόλογη συλλογή που που δείχνει την αισθητική και τις τεχνικές της εποχής υπάρχει στο σκευοφυλάκιο της μονής Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους.

Τους δύο τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου η κοσμηματοποιία είναι φτωχότερη όπως και όλη η αυτοκρατορία. Οι τεχνίτες προτιμούν τις τεχνικές που χρησιμοποιούν μικρότερη ποσότητα μετάλλου όπως τη συρματερή τεχνική, και δουλεύουν όλο και πιο πολύ με ασήμι.

      Επιστήθιος σταυρός από επίχρυσο ασήμι του 15ου αι. Το καμέο με την προτομή του Χριστού είναι κατασκευασμένο από ίασπη. Φυλάσσεται στο σκευοφυλάκιο της μονής Βατοπαιδίου στο ʼγιο Όρος.

Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από κείμενο της Αναστασίας Δρανδάκη στην εφημερίδα Καθημερινή τον Ιούνιο 1999.